Türev Ürünler

 Temel olarak bugünden gelecekteki kuru sabitlemek amacıyla yapılan anlaşmadır. Taraflar, anlaşma tarihinde (valör) miktar, fiyat ve para değişimi tarihi (vade) konusunda mutabık kalırlar ancak para değişimi yapmazlar. Tarafları banka ve müşteri olarak tanımladığımızda, forward işlemi aslında müşteri adına açılmış kredi miktarını göstermektedir.

Kontrat hükümlülüklerinin yerine getirilmemesi gibi belirli riskleri ortadan kaldırmak amacıyla işlem büyüklüğünün belirli bir yüzdesi kadar teminat alınması söz konusudur. Vade geldiğinde her iki tarafta önceden anlaşma sağladıkları kur üzerinden yükümlülüklerini yerine getirirler. Forward işlem her iki tarafı da bağlayıcı nitelikte bir anlaşmadır.

Temel olarak opsiyonlar, herhangi bir varlığın anlaşılan tarihte sabit bir fiyattan satma ya da satın alma hakkı veren araçlar olarak tanımlanabilir.

Döviz opsiyonları, sabit miktardaki bir parayı belirli miktar diğer bir para karşısında önceden belirlenmiş bir fiyattan gelecekte belli bir tarihte veya bu tarihten önce satın alma ya da satma hakkıdır.

Döviz opsiyonlarındaki en önemli özellik, forward sözleşmelerinden farklı olarak, opsiyonu alan tarafa üzerinde anlaşılmış fiyattan alım-satım yükümlülüğü yerine hak tanımasıdır. Faiz opsiyonları ise faiz taşıyan menkul değerlere dayalı opsiyonlardır. 

Döviz ve faiz işlemlerinde yazılan opsiyonlar farklı kategorilere ayrılabilirler. Spot ürünler üzerinden opsiyon yazımı söz konusu olabildiği gibi türev ürünlere dayalı opsiyonlar vasıtasıyla da opsiyon yazımı söz konusu olabilmektedir. Örneğin; futures kontratlar üzerine opsiyon, opsiyonlar üzerine opsiyon, futures tarzı opsiyonlar gibi. 

Opsiyon ile ilgili genel kavramlar aşağıdaki gibidir. 

Opsiyon primi:

Opsiyon kontratıyla sağlanan alım ve satım hakkı karşılığında alıcının satıcıya ödediği fiyattır. Diğer bir deyişle, satıcının kontratı düzenlemekle opsiyon dönemi boyunca karşılaşacağı riske karşın talep ettiği bedeldir. Prim, kontrattaki döviz tutarının veya uygulama fiyatının belli bir yüzdesi olarak belirtildiği gibi, bir birim döviz cinsi karşılığı ödenmesi gereken Amerikan Doları olarak da ifade edilmektedir.

Uygulama fiyatı:

Opsiyonun alıcı tarafından uygulandığında, döviz alım ya da satım işlemlerinin gerçekleştirileceği önceden belirlenen döviz kurudur.

Vade:

Avrupa tipi opsiyonlarda, alıcının opsiyonu uygulayabileceği tarihi Amerikan tipi opsiyonlarda ise alıcının opsiyonu uygulayabileceği son tarihi belirtmektedir.

Forward, opsiyon ve exotic opsiyonlardan bir veya birkaçının aynı anda kullanıldığı ürünlerdir.

Belirli bir zaman dilimi içinde, varsayımsal parasal değeri eşit olan herhangi iki mal varlığının yaratacağı nakit akışlarını takas yapma işlemidir.

Bir mal ya da finansal aracın ileri bir tarihte bugünden üzerinde anlaşılan bir fiyattan alınıp satılması işlemidir. Futures sözleşmelerde malın kalitesi ve adedi gibi detaylar da yer almakta olup, vadede fiziki teslim ya da nakit ödeme yapılarak sözleşme sonlandırılır.